Ewolucja Microsoft Dynamics AX

Globalny rynek systemów ERP nadal rośnie: według Fortune Business Insights w 2024 r. jego wartość wyniosła 81,1 mld USD, a do 2032 r. prognozuje się wzrost do 229,8 mld USD. Tak dynamiczny rozwój wynika z zapotrzebowania biznesu na przejrzyste, skalowalne i elastyczne rozwiązania, które pozwalają zarządzać procesami w jednym środowisku.

Od Axapty do Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications: krótka historia

Jedną z kluczowych idei transformacyjnych leżących u podstaw strategii Microsoft jest aktualizacja rozumiana jako systemowe przewartościowanie. Nie chodzi tu wyłącznie o techniczne unowocześnianie produktów, lecz o gruntowną zmianę sposobu myślenia, podejścia do innowacji oraz interakcji z klientami. Właśnie takie podejście znalazło odzwierciedlenie w rozwoju jednej z najpopularniejszych na świecie systemów ERP, która przeszła ewolucję od lokalnego rozwiązania Axapta (później — Microsoft Dynamics AX) do chmurowego produktu Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Jednocześnie Microsoft Dynamics AX jest wciąż używana przez część firm, lecz stopniowo traci aktualność w kontekście nowych wymagań wobec systemów ERP. Dziś Microsoft koncentruje się na rozwoju następcy — chmurowych rozwiązań Dynamics 365 Finance and Operations Applications, które otrzymują regularne aktualizacje, rozszerzenia funkcjonalności oraz narzędzia do transformacji cyfrowej. Dla firm nadal pracujących na Dynamics AX przejście można zrealizować etapami — z uwzględnieniem logiki biznesowej, integracji i zachowaniem wypracowanych procesów. Dlatego, jeśli:

• dopiero poznajesz informacje o Dynamics AX lub Axapta,
• pracujesz na AX 2009 / AX 2012,
• lub oceniasz celowość aktualizacji do Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications,

— proponujemy przyjrzeć się bliżej kluczowym różnicom między systemami, historii i logice rozwoju produktu ERP od Microsoft oraz praktycznym korzyściom przejścia na współczesną wersję platformy.

Chronologia rozwoju systemu ERP Axapta

Historia Axapty sięga roku 1983, kiedy bracia Preben i Erik Damgaard założyli firmę Damgaard Data A/S (później Damgaard A/S) w celu opracowania komputerowego oprogramowania księgowego. W 1986 roku wydali Concord Finance (później przemianowany na C4), a w 1991 roku – biznesową aplikację Concord XAL, która szybko stała się standardowym oprogramowaniem księgowym na duńskim rynku i zdobyła popularność w wielu innych krajach.

W 1998 roku produkt Concord XAL zmienił nazwę na Axapta, co zapoczątkowało nową erę w międzynarodowym rozwoju systemu.

Od samego początku Axapta posiadała wbudowane środowisko programistyczne MorphX i obsługiwała język programowania X++, co umożliwiało partnerom i klientom modyfikowanie logiki biznesowej, dodawanie nowych funkcji oraz integrację z zewnętrznymi rozwiązaniami — bez potrzeby ingerowania w rdzeń systemu. Dzięki temu znacząco spadły koszty wprowadzania zmian, a system ERP można było łatwo dostosować do specyfiki branży lub potrzeb organizacji.

W 2000 roku firma Damgaard została przejęta przez innego duńskiego producenta systemów ERP — Navision A/S. Już w 2002 roku firma Microsoft postanowiła wejść na rynek systemów ERP, przejmując jednocześnie duńską Navision A/S z jej systemami Navision Axapta i Navision Attain oraz amerykańską firmę Great Plains, właściciela systemów Great Plains i Solomon.
System był następnie aktualizowany: w 2002 roku – Microsoft Business Solutions–Axapta 3.0, oraz w 2006 roku – Microsoft Dynamics AX 4.0.

Kolejne wersje — AX 2009 i AX 2012 — położyły fundament pod globalną popularność systemu wśród firm produkcyjnych, usługowych i dystrybucyjnych. W szczególności AX 2012 wspierał złożone struktury organizacyjne, lokalizacje dla dziesiątek krajów i miał ulepszoną integrację z innymi rozwiązaniami biznesowymi Microsoft.

W 2016 roku Microsoft zaprezentował AX 7, co oznaczało przejście na nową architekturę — nie jako odrębne rozwiązanie desktopowe, lecz jako platformę chmurową z automatycznymi aktualizacjami i dostępem przez przeglądarkę. Był to etap przygotowawczy do uruchomienia Dynamics 365 for Finance and Operations w 2017 r. Od tego momentu produkt stał się częścią jednolitego, chmurowego ekosystemu Microsoft Dynamics 365, łączącego funkcjonalności ERP i CRM. Tak więc Axapta stopniowo ewoluowała z lokalnego systemu ERP w elastyczne rozwiązanie chmurowe.

Cechy i możliwości głównych wersji Axapty/D365FO na kluczowych etapach rozwoju

Microsoft Business Solutions — Axapta 3.0 (2002)

Wersja Microsoft Business Solutions — Axapta 3.0 została wydana w 2002 roku. Jedną z kluczowych nowości tej edycji była platforma Axapta Enterprise Portal, która umożliwiała uruchamianie spersonalizowanych witryn internetowych bezpośrednio z poziomu systemu.

Firmy mogły w bezpieczny sposób podłączać do Axapty swoich partnerów, klientów i pracowników — nawet tych, którzy wcześniej pracowali offline. Użytkownicy mogli przeglądać raporty, rejestrować godziny projektowe, uczestniczyć w forach oraz wymieniać się dokumentami.

Aktualizacja obejmowała również funkcje współpracy międzyorganizacyjnej i automatyzacji handlu w ramach jednego środowiska. Axapta 3.0 obsługiwała wiele języków i walut, a jej wdrożenia były dostępne w 17 krajach.

Microsoft Dynamics AX 4.0 (2006)

Po integracji z linią produktów Microsoft Dynamics w 2006 roku została zaprezentowana wersja Microsoft Dynamics AX 4.0 jako adaptacyjne, globalne rozwiązanie do zarządzania biznesem. Był to istotny krok naprzód pod względem wygody — pojawił się nowy interfejs przypominający inne produkty Microsoft, a także rozszerzono możliwości integracji poprzez usługi sieciowe (web services).

AX 4.0 obsługiwał wymianę danych z innymi systemami, posiadał funkcjonalność opartą na rolach — oznacza to, że użytkownicy widzieli tylko te moduły i działania, które odpowiadały ich stanowisku lub funkcji w firmie. Ułatwiło to nawigację, zmniejszyło ryzyko błędów i przyspieszyło szkolenie nowych pracowników. Ponadto dodanie kanałów RSS umożliwiło otrzymywanie bieżących powiadomień o ważnych wydarzeniach w systemie — na przykład o zatwierdzeniu zamówień, zmianie statusu dokumentu lub pojawieniu się nowego zadania.

W nowej wersji pojawiły się narzędzia do automatyzacji kontroli łańcuchów dostaw z wykorzystaniem technologii RFID, co pozwoliło na dokładniejsze śledzenie ruchu towarów i przyspieszenie procesów logistycznych. Szczególną uwagę poświęcono zarządzaniu usługami produkcyjnymi — system otrzymał funkcje, które pomagały przedsiębiorstwom organizować obsługę serwisową i zarządzanie pracami podwykonawczymi.

Architektura zorientowana na usługi pozwoliła przedsiębiorstwom lepiej skalować system i dostosowywać go do własnych potrzeb.

Microsoft Dynamics AX 2009 (2008)

Wersja Microsoft Dynamics AX 2009 skupia się na potrzebach firm o strukturze rozproszonej geograficznie. W tej wersji pojawiła się obsługa pracy w wielu lokalizacjach, narzędzia do planowania i analizy oraz integracja z Microsoft PerformancePoint Server — rozwiązaniem do planowania korporacyjnego, monitorowania wskaźników i analizy biznesowej, które pomagało tworzyć dokładniejsze prognozy.

System umożliwiał dostosowanie interfejsu do konkretnych ról pracowników, a nowe raporty — usprawnienie procesu podejmowania decyzji. System zapewniał również zgodność z lokalnymi i globalnymi wymogami w zakresie rachunkowości, podatków i sprawozdawczości regulacyjnej dzięki zlokalizowanym funkcjom i wbudowanym procesom roboczym.

Microsoft Dynamics AX 2012 (2011)

Wersja Microsoft Dynamics AX 2012 była wielofunkcyjnym produktem ERP dla średnich i dużych firm.

Oprócz standardowych narzędzi finansowych system zawierał moduły zarządzania łańcuchami dostaw, produkcją, serwisem, kadrami, aktywami i jakością.

Platforma obsługiwała zarówno wdrożenia lokalne, jak i dostęp w chmurze, była dostosowana do ponad 30 krajów i 25 języków. AX 2012 zawierał również szablony branżowe dla producentów, dystrybutorów, firm z branży inżynieryjnej, przemysłowej itp.

Microsoft Dynamics AX 7 (2016)

W 2016 roku Microsoft zaprezentował całkowicie przeprojektowaną wersję systemu ERP, która otrzymała nazwę kodową AX 7 — oficjalnie nazywała się po prostu Microsoft Dynamics AX. Główne zmiany dotyczyły interfejsu i platformy technologicznej. System stał się dostępny wyłącznie przez przeglądarkę dzięki klientowi HTML5 — oznacza to, że użytkownicy mogli pracować z ERP bezpośrednio z przeglądarki bez instalowania lokalnego oprogramowania, co uprościło dostęp i zmniejszyło zapotrzebowanie na wsparcie IT. Wprowadzono głęboką integrację z infrastrukturą chmury Azure, co pozwoliło na elastyczne skalowanie zasobów pod kątem obciążenia, na przykład w okresach szczytowej aktywności, uruchamiania nowych funkcji lub zwiększenia liczby użytkowników. Zapewniało to stabilną wydajność bez konieczności ręcznej interwencji lub zakrojonych na szeroką skalę aktualizacji lokalnej infrastruktury IT.

Narzędzia programistyczne zostały przeniesione do środowiska Visual Studio — profesjonalnej platformy dla programistów, która zapewnia elastyczne możliwości rozszerzania i dostosowywania funkcjonalności systemu. AX 7 skupił się również na automatyzacji całego cyklu życia systemu ERP — od wdrożenia po utrzymanie wydajności — dzięki usłudze Lifecycle Services (LCS), która łączy zestaw narzędzi do diagnostyki, aktualizacji, monitorowania środowiska i optymalizacji procesów.

Od AX 7 do aplikacji Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications

W październiku 2016 roku produkt został przemianowany na Microsoft Dynamics 365 for Operations, a już od lipca 2017 roku platforma otrzymała nową nazwę — Dynamics 365 for Finance and Operations. Stało się to częścią przejścia do jednolitego ekosystemu chmurowego Dynamics 365, który łączy funkcjonalność ERP i CRM. Produkt jest zorientowany na transformację cyfrową, dlatego obsługuje nowoczesne scenariusze użytkowania: dostęp internetowy i mobilny, automatyzację finansów, logistyki, zakupów i produkcji, a także pełną integrację z Power Platform, Office 365, Azure AI i innymi usługami Microsoft. Dzięki przestrzeniom roboczym zorientowanym na role, analizom biznesowym w czasie rzeczywistym i wbudowanej sztucznej inteligencji firmy mogą zwiększyć swoją wydajność i szybkość podejmowania decyzji.

Następnie rozwiązanie zostało uporządkowane w formie oddzielnych dodatków. W SMART business używa się nazwy Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications, aby podkreślić, że nie jest to jeden monolityczny produkt, ale zestaw specjalistycznych rozwiązań dla różnych obszarów działalności.

Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications obejmują następujące rozwiązania do zarządzania kluczowymi procesami biznesowymi:

• Dynamics 365 Finance — do zarządzania finansami, budżetowaniem i sprawozdawczością;
• Dynamics 365 Supply Chain Management — do optymalizacji łańcuchów dostaw, produkcji i logistyki magazynowej;
• Dynamics 365 Commerce — do obsługi handlu detalicznego, e-commerce i obsługi omnichannel;
• Dynamics 365 Human Resources — do zarządzania personelem, rozwoju talentów i analityki HR.

Takie podejście umożliwia firmom stopniowe skalowanie działalności poprzez wdrażanie tylko tych modułów, które są potrzebne na danym etapie.

Różnice architektoniczne między Dynamics 365 Finance and Operations Applications a jego poprzednikiem – Dynamics AX

Jeśli nadal korzystasz z Dynamics AX, warto poznać kluczowe różnice architektoniczne, które pozwolą Twojej firmie w pełni wykorzystać możliwości nowego systemu.

Czy Microsoft Dynamics AX jest dostępny do wdrożenia dzisiaj?

Obecnie system ERP Microsoft Dynamics AX nie jest dostępny do nowych wdrożeń. Firma Microsoft oficjalnie zakończyła wsparcie dla wszystkich wersji AX, w tym AX 2009 i AX 2012. Produkt został wycofany ze sprzedaży, a aktualizacje zabezpieczeń i wsparcie techniczne nie są już zapewniane. Dlatego nie można zainstalować Dynamics AX „od zera” ani nabyć licencji. Microsoft całkowicie skoncentrował się na rozwoju produktu chmurowego Dynamics 365 Finance and Operations Applications, który zastąpił AX i stał się częścią jednolitego ekosystemu Dynamics 365.

A jeśli firma nadal korzysta z AX?

Dla obecnych klientów, którzy wcześniej wdrożyli Dynamics AX, firma SMART business oferuje usługi wsparcia. Zespół obsługuje istniejące instalacje, dostosowuje system do zmian w biznesie i pomaga utrzymać stabilną pracę systemu.

Jednocześnie SMART business zapewnia pełną obsługę migracji z AX do Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications — niezależnie od wersji Axapta. W procesie tym wykorzystywane są oficjalne narzędzia i podejścia Microsoft do:

• Oceny poziomu dostosowań i potencjalnych ryzyk;
• Opracowania etapowego planu przejścia;
• Minimalizacji przestojów i zachowania krytycznie ważnej logiki biznesowej.

Migracja z AX do Dynamics 365 Finance and Operations Applications to możliwość aktualizacji podejścia do zarządzania biznesem, przejścia na nowoczesną platformę, która jest stale aktualizowana i skalowana zgodnie z aktualnymi wymaganiami.

Chcesz porozmawiać o usługach wsparcia AX lub możliwej migracji? Zamów konsultację:

Zamów konsultację

Wnioski

Współczesne wymagania wobec systemów ERP znacznie się zmieniły: elastyczność, architektura chmurowa, integracja z innymi usługami i ciągłe aktualizacje stały się nowym standardem. W tej dynamice Microsoft nadal koncentruje się na innowacjach, a przejście z Dynamics AX do Dynamics 365 Finance and Operations Applications to nie tylko etap ewolucji produktu, ale znaczący postęp w podejściu do zarządzania biznesem.

Dla firm, które wciąż korzystają z AX, to nie tylko kwestia zaległości technologicznych, ale również strategicznego podejścia. Starsze systemy stopniowo tracą na aktualności — zarówno pod względem wsparcia technicznego, bezpieczeństwa, jak i funkcjonalnych ograniczeń. Wraz z tym rosną poważne ryzyka: od zwiększonych kosztów utrzymania po trudności w spełnianiu wymogów regulacyjnych.

Z drugiej strony, aktualizacja do Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications nie musi oznaczać rozpoczynania wszystkiego od zera. Dzięki doświadczeniu firmy SMART business, narzędziom analitycznym oraz gotowym scenariuszom migracji możliwe jest zachowanie logiki działania, pełna ochrona danych i minimalizacja zakłóceń w procesach biznesowych. Co najważniejsze — otwiera to dostęp do możliwości automatyzacji, które wcześniej były poza zasięgiem.

Fakt, że Dynamics AX nie jest już dostępny do wdrożeń, stanowi wyraźny sygnał do działania. To właściwy moment, by przenieść ERP na wyższy poziom — zanim obecna infrastruktura zacznie sprawiać problemy, a firma wciąż może planować rozwój bez presji czasu czy nieprzewidzianych zdarzeń.

Zamów konsultację

Często zadawane pytania

Jakie istnieją wersje Axapta?

Axapta jako system ERP przeszła kilka kluczowych etapów ewolucji. W 1998 roku produkt Concord XAL został przemianowany na Axapta. Po przejęciu przez Microsoft system otrzymał nazwę Microsoft Business Solutions–Axapta, a od 2006 roku — Microsoft Dynamics AX. Następnie pojawiły się: Dynamics AX 4.0 (2006), AX 2009, AX 2012 oraz AX 7 (2016) — ostatnia wersja, która de facto stała się pomostem do chmurowego systemu Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Czym jest Microsoft Dynamics AX?

Microsoft Dynamics AX (Axapta) to system ERP do zarządzania finansami, produkcją, logistyką i innymi procesami biznesowymi w średnich i dużych firmach. Na bazie AX powstała później nowoczesna chmurowa platforma Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Jaka jest ostatnia wersja on-premises Microsoft Dynamics AX?

Ostatnią lokalną (on-premises) wersją Microsoft Dynamics AX jest AX 2012 R3. Później Microsoft skupił rozwój ERP na chmurze, jednak dla firm wymagających wdrożeń lokalnych do października 2025 roku dostępna jest wersja on-premises Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Jakie są wady Microsoft Dynamics AX ERP?

System wymaga własnej infrastruktury i generuje koszty związane ze sprzętem i utrzymaniem, ma ograniczoną integrację z nowoczesnymi usługami Microsoft i nie jest już oficjalnie wspierany. To tworzy ryzyka dla stabilności i bezpieczeństwa biznesu. Dlatego lepszym rozwiązaniem jest przejście na nową wersję — Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Kto obecnie korzysta z Microsoft Dynamics AX?

Microsoft Dynamics AX to ERP używany przez firmy różnej wielkości i z różnych branż, które wdrożyły system przed pojawieniem się Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Jaka jest kluczowa różnica między Dynamics AX і Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications?

Najważniejsza różnica to architektura chmurowa Dynamics 365 Finance and Operations Applications, która umożliwia elastyczne skalowanie i automatyczne aktualizacje bez konieczności utrzymywania własnej infrastruktury serwerowej. Ponadto Dynamics 365 oferuje głęboką integrację z nowoczesnymi usługami Microsoft — Office 365, Power Platform, Azure AI — co daje szerokie możliwości automatyzacji, analityki i zwiększania efektywności biznesu.

Czym różni się Dynamics AX (obecnie Dynamics 365 Finance and Operations Applications) od Dynamics NAV (Dynamics 365 Business Central)?

Dynamics AX (obecnie Dynamics 365 Finance and Operations Applications) jest przeznaczony dla firm o złożonych procesach i dużej liczbie transakcji, oferuje rozbudowane moduły produkcji, logistyki i HR. Dynamics NAV (obecnie Dynamics 365 Business Central) lepiej odpowiada małym i średnim przedsiębiorstwom o prostszych procesach i mniejszej skali działalności.

Czy Dynamics AX jest jeszcze dostępny?

Nie. Microsoft zakończył sprzedaż i wsparcie Dynamics AX, dlatego system nie jest już dostępny do nowych wdrożeń. Rekomendowaną ścieżką jest przejście na nowoczesne rozwiązanie chmurowe Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications.

Co zrobić, jeśli firma chce pozostać przy Dynamics AX, ale rozszerzyć funkcjonalność?

Możliwe jest rozwijanie funkcji przy użyciu dostępnych narzędzi Dynamics AX lub zakup wybranych modułów Microsoft Dynamics 365 Finance and Operations Applications i ich integracja z AX. W tym procesie SMART business oferuje profesjonalne wsparcie i konsultacje.

Zamów konsultację